In mijn NRC-column schreef ik vorige week dat het in ons/westers belang is om te gaan praten met Iran, in plaats van opperste leider Ali Khamenei en de zijnen steeds dieper de hoek van de erkende booswichten in te duwen. Ik begon met de kans een nieuw nucleair akkoord te sluiten, en daarmee het gevaar van een Iraanse atoombom weg te nemen, nu de nieuwe president met de zegen van de opperste leider het oude onderhandelingsteam van 2013-2025 weer heeft geïnstalleerd. Mijn tweede punt was de mogelijkheid om Iran onderweg ook los te pellen van Rusland, waarmee Teheran, zo schreef ik, helemaal niet zo geweldig goed staat.
Op dat laatste ga ik vandaag door, gewoon omdat de geschiedenis van de Iraans-(Sovjet)Russische problemen geweldig interessant is. Maar ook omdat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken ongeveer tegelijkertijd meldde dat Iran Rusland zojuist voor het eerst ballistische raketten (de Fath 360 voor de korte afstand) had geleverd, voor de oorlog tegen Oekraïne. Ziejewel! Dus een verdere escalatie na de eerdere levering van drones; wellicht, zo werd gespeculeerd, in ruil voor nucleaire technologie, en volgens Blinken ,,een directe bedreiging voor de Europese veiligheid”. De VS, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk kondigden meteen nieuwe sancties tegen Iran af bovenop de torenhoge stapel die er al ligt, waaronder tegen de luchtvaartmaatschappij Iran Air.
Op haar beurt blijft de Iraanse regering echter de levering ontkennen; zij noemt de berichten daarover ,,absoluut ongefundeerd en vals” – het ministerie van Buitenlandse Zaken ontbood ook de ambassadeurs van genoemde Europese landen plus Nederland om zijn boodschap goed duidelijk te maken. Hier gelooft niemand die ontkenning natuurlijk gezien de booswichtstatus van Iran. Maar het is wel zo dat de raketten nog niet aan het front zijn gezien, althans volgens de Oekraïense president Zelensky op 11 september; dat kan vandaag natuurlijk wel weer anders zijn.
Of zou Iran (nog) geen raketten hebben geleverd? De onafhankelijke website Amwaj Media, die het Golfgebied bestrijkt en vaak erg interessante artikelen over Iran publiceert, meende dat er mogelijk inderdaad geen raketten waren geleverd . De westerse berichten van het tegendeel waren dan bedoeld om Teheran stevig onder druk te zetten om eventuele plannen in die richting in de ijskast te zetten. In die lezing lagen de sancties al klaar voor een andere Iraanse overtreding.
Het is duidelijk dat Rusland graag die Iraanse raketten wil hebben, maar waarom zou Teheran wellicht aarzelen? Ik kan wel wat redenen bedenken. Bijvoorbeeld omdat de opperste leider zojuist de verkiezing van een hervormer als president heeft geregeld (want zo moet u Masoud Pezeshkians verkiezing zien) om een nieuwe nucleaire deal te sluiten met Amerika en zo van althans een belangrijk deel van de sancties af te komen. Of omdat Teheran net knallende ruzie met Moskou heeft over Russische steun voor een Azerbajdzjaans plan voor een voorgestelde, directe handelsroute naar Turkije die de landgrens tussen Armenië en Iran en Iraanse handelsroutes zou afsnijden. Het gaat om de Zangazur Corridor, en het is lastig uit te leggen zonder kaartje. In elk geval is Iran sinds jaar en dag bevriend met Armenië (ja christenen), en bevijand met Azerbajdzjan (ja net als Iran shi’itische moslims). Rusland was dat ook, maar de Russisch-Armeense vriendschap is sinds de oorlog tegen Oekraïne sterk bekoeld. De Iraans-Armeense bepaald niet; bedenk dat Azerbajdzjan prettige relaties met Israël onderhoudt.
En omdat Iran en Rusland geen vrienden zijn maar weinig kanten uit kunnen dan elkaars armen. Ik schreef twee jaar geleden een column over het moeizame verleden dat Rusland en Iran delen; nota bene naar aanleiding van de Iraanse levering van drones aan Moskou die toen óók door de Iraniërs werd ontkend (ja zoals die ballistische raketten misschien toch ook zijn geleverd). In het kort: toenmalig Perzië heeft in negentiende-eeuwse oorlogen vernederend veel terrein aan de Russen verloren; de Iraanse constitutionele revolutie werd in 1911 door de tsaren neergeslagen; delen van het land werden tijdens en een tijdje na de Tweede wereldoorlog door Sovjettroepen bezet. Moskou verkocht Saddam Hussein wapens in de Iraaks-Iraanse oorlog (1980-1988) en weigerde onder verwijzing naar de nucleaire sancties voorafgaand aan het nucleaire akkoord van 2015 om Iran de in 2007 bestelde en betaalde S-300 luchtverdediging te leveren . In 2016 werd ze uiteindelijk geïnstalleerd, inmiddels verouderd. Russische nucleaire technologie tegen Irans ballistische raketten? Het zal me benieuwen. Ik blijf erbij dat het in westers belang zou zijn eens met Iran te gaan praten.
Comments